بخش های تحقیقاتی

از ابتدای سال 1385، فعالیت های مرتبط با تحقیقات گیاه‌پزشکی با یک نفر نیروی عضو هیأت علمی آغاز شد. عملیات آزمایشگاهی مربوطه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند (واقع در محمدیه) با امکانات عمومی مرکز انجام می‌گرفت.

 در سال 1390، با تکمیل ساختمان جدید مرکز واقع در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند (بیست کیلومتری جنوب غربی شهرستان بیرجند)، به تدریج آزمایشگاه تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز و آزمایشگاه مولکولی در این ساختمان به بهره برداری رسید.

با ادغام دو مجموعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی و مرکز آموزش جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در سال 1393 و متعاقباً تصویب بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز در ادامه اعلام تشکیلات بعد از ادغام در بهمن ماه سال 1395، ستاد مرکز به ساختمان مرکز آموزش کشاورزی واقع در کیلومتر 18 جاده بیرجند-کرمان انتقال یافت و محل کار همکاران بخش به ساختمان معاونت پژوهشی منتقل شد در حالی که آزمایشگاه گیاه‌پزشکی و آزمایشگاه مولکولی در ساختمان سابق ستاد مرکز واقع در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند باقی ماند.

بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، اولویت ها و چالش  های گیاه پزشکی استان را در زمینه های آفات و بیماری های گیاهی با تاکید بر اجرای طرحها و پروژه های خاص استانی در راستای تاکید بر پژوهش های کاربردی دنبال می کند.    

اهم فعالیت ها
 - شناسایی و بررسی بیولوژی آفات گیاهی ( حشرات ، کنه ها و دشمنان طبیعی )
- بررسی روشهای مختلف کنترل آفات با تأکید بر روشهای غیر شیمیایی
- شناسایی بیماری های گیاهی و عوامل بیماری زا (قارچی ، باکتریایی، فیتوپلاسمایی و...)

- مدیریت مبارزه با بیماری های گیاهی  

------------------------

توانمندی ها
- توانایی فعالیت در زمینه مبارزه بیولوژیکی و بیولوژی مولکولی را داراست .

-ارائه راهکار جهت مبا رزه با آفات و بیماریهای گیاهی
 

دستاوردها

- شناسائی آفات گل آذین سورگوم در خراسان جنوبی. 1387

- مطالعه  اکولوژی شیمیائی مگس میوه عناب در خراسان جنوبی. 1394

- مطالعه امکان پیش آگاهی پروانه کرم خراط با استفاده از مدل روز-درجه در خراسان جنوبی. 1392

- شناسائی عوامل بیماری پوسیدگی قوزه پنبه و تعیین پراکنش آنها در خراسان جنوبی. 1391

- مقایسه روش های مختلف کنترل کرم خراط. 1393

- مطالعه کارائی حشره کش پالیزین جهت کنترل پسیل پسته . 1392

- مطالعه تاثیر کائولین فرآوری شده روی کاهش خسارت کرم گلوگاه و آفتاب سوختگی میوه های انار. 1392

- تعیین کارائی پودر کائولین فرآوری شده در کاهش جمعیت مگس میوه عناب در خراسان جنوبی. 1394

- تعیین تراکم مناسب تعداد تله فرمونی جهت شکار انبوه کرم خراط. 1392

- شناسائی آنتاگونیست های قارچی از سوسک شاخک بلند رزاسه و کرم خراط در استان خراسان جنوبی. 1394

- سبب شناسی سرخشکیدگی درختان پسته در استان خراسان جنوبی. 1394

- شناسایی، پراکنش و میزان کارایی زنبورهای پارازیتوئید تخم آفت سوسک سرشاخه­خوار رزاسه در باغ­های بادام آلوده استان خراسان جنوبی. 1397

- چرخه زندگی عامل زنگ جاروئی درختچه های زرشک و تعیین پراکنش آن در خراسان جنوبی و شمالی. 1397

- دستورالعمل کنترل بیماری زنگ جاروئی زرشک در خراسان جنوبی. 1397

- سبب شناسی عارضه آریل سفیدی انار در خراسان جنوبی

- گزارش چندین بیماری گیاهی جدید یا میزبان جدید برای بیمارگرهای گیاهی

- گزارش جنس یا گونه های قارچی جدید برای ایران

- توصیف گونه های جدیدی از شبه قارچ های بیمارگر گیاهی

- توصیف گونه های جدیدی از حشرات، گزارش جنس یا گونه های جدید حشرات برای ایران 

- ثبت بیش از 60 توالی ژنومی نمونه بیمارگر گیاهی در بانک ژن جهانی

- تدوین دستورالعمل فنی "مدیریت تلفیقی زنگ جاروئی زرشک"، مصوب موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، 1401

این بخش فعالیت خود را در قالب پروژه های تحقیقاتی از بدو تأسیس ایستگاه( 1363 ) آغاز نموده و طرح های  به نژادی و به زراعی را در زمینه محصولات کشاورزی شامل غلات(گندم ،جو و تریتیکاله  )، علوفه (سورگوم و ارزن)، بانک ژن، اجرا نموده است. و سپس با مصوب شدن پروژه های خاص شامل غلات (جو و تریتیکاله)، تنش های محیطی (خشکی و شوری ) علوفه (سورگوم و ارزن)، بانک ژن(احیاء و ارزیابی تخصصی ذخایر توارثی محصولات زراعی) ، دانه های روغنی ( کنجد و گلرنگ ) و باغبانی ( زرشک و عناب ) فعالیتهای خود را در مورد اجرای طرح ها در این زمینه ها  ادامه داده است .و از سال 1380 در زمینه تنش های محیطی( شوری گندم وجو ) و خشکی جو تحقیق می نماید واین مرکز یکی از سه سایت اصلی تنش شوری کشور می باشد.  این بخش در زمینه تولید و تکثیر بذور پرورشی گندم و جو و در زمینه تکثیر بذر لاین مادری سورگوم (AS9) تولید بذر  با کمیت و کیقیت و مورد تأئید موسسه مادری از سال 1379 تا کنون از فعالیتهای شاخص این بخش محسوب می گردد.

 این بخش شامل پروژه های فعال  ذیل می باشد.

1-پروژ غلات 2- پروژه ذرت و گیاهان علوفه 3-  پروژه باغبانی 4- پروژه دانه های روغنی 5- پروژه بانک ژن

امـکانات بـخش و نـیروی انـسانی:

 نیروی انسانی فعال بخش 3 نفر عضو هیأت علمی و 6 نفر کارشناس و تکنسین 4 نفر

-     وجود دو حلقه چاه و 110 هکتار اراضی

-     وجود ایستگاه بررسی سازگاری خرما در طبس   

-      ادوات ودستگاههای کاشت، داشت و برداشت در  ایستگاه محمدیه

-      ماشین کاشت و کمباین برداشت آزمایشات غلات ایستگاه محمدیه

-      وجود آزمایشگاه و گلخانه

تـوانمندی ها:

- اجرای پروژه های به زراعی و به نژادی در زمینه غلات  گندم و جوو تریتیکاله  و تنش های محیطی  شوری و خشکی

-  اجرای پروژه های به زراعی و به نژادی در زمینه گیاهان علوفه ای سورگوم ، ارزن

-  اجرای پروژه های به زراعی و به نژادی در زمینه دانه های روغنی ( کنجد و گلرنگ )

-  اجرای پروژه های به زراعی و به نژادی در زمینه گیاهان خاص منطقه  ( زرشک ؛ عناب و زعفران )

- جمع آوری، احیا ء بذورو گیاهان بومی 

- توان تولید بذور پرورشی یک ، دو وسه گندم و جو در سطح استان

 -توان تولید بذور سورگوم لاین مادری اسپید فید ( AS9 ) آفتابگردان و پنبه

اهـم فـعالیت های پـروژه غـلات:

-همکاری در معرفی ارقام جدید گندم و جو متحمل به  تنش شوری و خشکی

- همکاری در معرفی ارقام جو و تریتیکاله درشرایط نرمال   

- اجرای طرح های تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی ترویجی در شرایط زارعین

- اجرای پروژه های به زراعی درزمینه گندم ، جو وتریتیکاله

- تولید بذور پرورشی گندم ، جو و تیتیکاله

اهـم فـعالیت های پـروژه عـلوفه:

- اجرای طرح های تحقیقاتی در زمینه به زراعی و به نژادی سورگوم علوفه ای و دانه ای، ارزن معمولی و ارزن دم روباهی

تولید و تکثیر لاین مادری سورگوم علوفه ای اسپیدفید (AS9) در سطح کشور

 اهـم فـعالیت های پـروژه بـاغبانی:

-  اجرای پروژه های به زراعی و به نژادی باغبانی خصوصا" در زمینه عناب  و زرشک

-   ایجاد کلکسیون ژنوتیپ های مختلف زرشک، عناب

-  جمع آوری و شناسایی، ارزیابی و نگهداری ژرم پلاسمهای زرشک، عناب، زعفران

-   وجود باغ زیتون و بررسی سازگاری ارقام مختلف زیتون در شرایط استان

-   احداث باغ الگویی درختان میوه هسته دار و خشکبار

-   وجود باغ تحقیقاتی زرشک

اهـم فـعالیت های پـروژه بـانک ژن:

-  انجام پروژه های ملی در زمینه جمع آوری ذخایر توارثی سبزی و صیفی

-  ایجاد هرباریوم ذخایر توارثی و بذری گیاهان داویی

-   جمع آوری و حفاظت از منابع ژنتیکی گیاهی برای گیاهان زراعی و باغی و خویشاوندان وحشی آنها

اهـم فـعالیت های پـروژه دانـه های روغـنی:

- اجرای طرح های تحقیقاتی در زمینه کنجد و  گلرنگ سازگار به شرایط منطقه

- تولید لاین مادری بذر هیبرید آفتابگردان

•   مشخصات گلخانه مرکز تحقیقات :

• سه واحد  70 متری کلا به  مساحت 210 متر مربع سیستم کنترل دیجیتال دما ( فن وپد - دریچه کنترل- هیتر  هوای گرم )  رطوبت ( میست پورتابل )  کنترل نور - دریچه ها - سایه بان - اندازه گیری رطوبت وقابل ارتقا برای co2 ,co  ، آب شیرین کن 10 متر مکعب  و ایستگاه هواشناسی برای انجام تحقیقات گلخانه ای

• دستاوردهای بخش : غلات

معرفی ارقام گندم متحمل به شوری  شامل:  بم ، ارگ ، افق و نارین ( در شرایط با شوری آب و خاک  بالاتر از 5 دسی زیمنس بر متر وهمچنین شرایط نرمال توصیه می شود )

معرفی ارقام جدید جو : نیک ، نصرت ، فجر 30 ، ریحان ، جو به رخ و جو بدون پوشینه لوت 

جو متحمل به خشکی انتهائی فصل: یوسف 

تریتیکاله : ژوانیلو 92و سناباد 

ذرت وگیاهان علوفه ای :

تولید بذر لاین مادر ی سورگوم علوفه ای اسپیدفید 

ارزن دانه ای : پیشاهنگ ( ارزن معمولی ) و باستان ( ارزن دم روباهی)

معرفی ارقام سورگوم دانه ای : پیام ، کیمیا و سپیده 

معرفی لاین های سورگوم های دو منظوره و ارزن های مرواریدی و ارزن معمولی  

باغبانی : 

شناسائی دو ژنوتیپ  امید بخش زرشک 

شناسائی سه ژنوتیپ  امید بخش عناب 

دانه های روغنی

فعالیت های آزمایشگاهی:

امکانات آزمایشگاه برای اندازه گیری و هدایت الکتریکی آب و خاک و اندازه گیری سدیم و پتاسیم، اندازه گیری میزان پروتیئن ، میزان قند میوه جات، درصد رطوبت بذور و اندازه گیری میزان کلروفیل مناسب است.

فعالیت گروه کنترل و گواهی بذر از سال 1362 و پس از اقدام دو واحد تکثیر بذر و کنترل بذر در موسسه تحقیقات و تهیه نهال و بذر در قالب یک بخش مستقل تحت عنوان بخش تحقیقات کنترل و گواهی بذر آغاز شد. این بخش در زمینه تولید و کنترل و گواهی، توزیع و خرید بذور محصولاتی چون غلات، پنبه و دانه های روغنی، ذرت، گیاهان علوفه ای، حبوبات و نیز کنترل بذور وارداتی و صادراتی فعالیتمی نماید.

حوزه فعالیت بخش

حوزه فعالیت این بخش در 11 شهرستان  استان: بیرجند ، بشرویه ، قائنات ، فردوس ، درمیان ، سرایان ، سربیشه ، نهبندان ، زیرکوه ، خوسف و طبس می باشد

فعالیت های مرتبط با تولید بذر

- نظارت بر تهیه و تولید سالیانه 1200تن بذر اصلاح شده غلات در در بالغ بر 850 هکتار

- نظارت بر تهیه و تولید بذور سورگوم، ارزن و دانه های روغنی ، ...

- نظارت بر تهیه و تولید سالیانه 400 تن بذر پنبه

- تنظیم ارائه گزاراشات سالانه واحد 

-  اجرای طرحهای تحقیقاتی در ارتباط با مسائل و مشکلات بذر

- حضور مستمردر جلسات ستاد بذر استان

- نظارت و کنترل مزارع تکثیری در طبقات پرورشی، مادری و گواهی (انتخاب پیمانکار، زمین و عملیات داشت ، برداشت)

-  نظارت بر خرید بذر از کشاورزان

- نظارت بر بوجاری و فرآوری بذور و ( 5 سایت بوجاری در سطح استان)

- نظارت برپارت چینی و نصب اتیکت بر پارت های بذری تائید شده

- پیگیری صدور مجوز و تمدید مجوز تولید بذر

-  ترجمه و تدوین کتاب تضمین کیفیت بذر

فعالیت های مرتبط با تولید نهال

- تولید میانگین 200 هزار اصله نهال شامل نهال دانه خشک (پسته و بادام)دانه دار (سیب، گلابی، به)

هسته دار(هلو، زردآلو،گوجه، آلو،شلیل)دانه ریز (انگور) از6 نهالستان داری مجوز استان

- نظارت بر مراحل انتخاب زمین با رعایت فاصله ایزولاسیون نهالستان ها و رعایت تراکم مناسب

- نظارت بر تهیه اندام های تکثیری به وِیژه پیوندک، انجام پیوند و کنترل درصد گیرایی

- نظارت بر فعالیت و حضور مدیر فنی در نهالستان

- کنترل و نظارت بر مبارزه با آفات ، بیماریها و علف های هرز نهالستان ها

- پیگیری صدور مجوز و تمدید مجوز تولید نهال

- پیگیری صدور برچسب شناسه نهال پس از گواهی نهالستان ها و نهال ها

- نظارت بر الصاق برچسب های صادره بر روی نهال های تولیدی

- ارائه دستورالعمل ها و نکات فنی به باغداران در قالب تهیه نشریه و...

- کنترل و نظارت بر مبارزه با آفات ، بیماریها و علف های هرز نهالستان

- شرکت در جلسات کمیته فنی نهال استان

- ارائه گزارش نهالستان های موجود در استان

فعالیت های آزمایشگاهی

-انجام آزمون خلوص فیزیکی بذر 500 نمونه در سال

- انجام آزمون قوه نامیه  بذر (بذور تولیدی و وارداتی ) 100 نمونه

- انجام آزمون رطوبت بذر 80 نمونه

- بازدید از انبار های بذر وبررسی و  آنالیز نمونه های بذور سنواتی استان 100 نمونه

- نگهداری نمونه های اطمینان به مدت یکسال زراعی در اتاق رزرو و آزمایشگاه تجزیه بذر

-همکاری و مشارکت در طرح های تحقیقاتی و پایان نامه های دانشجویی 5 مورد

- همکاری با دانشکده کشاورزی در قالب بازدید های دانشجویی و ..  10 مورد

اهم دستاوردها:

●  همکاری در معرفــی جـو فجـر 30 با عملکرد دانه 99/5 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی جـو نیک با عملکرد دانه6052 کیلو گرم در هکتار

●  همکاری در معــرفی گنـدم بـم  با عملکرد دانه 68/4 تن در هکتار در شرایط تنش شوری

●  همکاری در معــرفی گنـدم ارگ با عملکرد دانه47/5 تن در هکتاردر شرایط تنش شوری

●  همکاری در معــرفی گنـدم نیشابور باعملکرد دانه25/4 تن در هکتاردر شرایط تنش شوری

●  همکاری در معرفــی گنـدم کویـر با عملکرد دانه65/4 تن در هکتاردر شرایط تنش شوری

● همکاری در معرفــی جـو ریحـان با عملکرد دانه5/7 تن در هکتار

● همکاری در معرفــی تریتیـکاله جوانیلـو 92 با عملکرد دانه7 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی جو نصـرت با عملکرد دانه75/6 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی جـو ریحـان با عملکرد دانه5/7 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی جو بدون پوشینه لوت با متوسط عملکرد 6/425 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی تریتیـکاله سناباد با متوسط عملکرد 9/5 -7 تن در هکتار

●  همکاری در معرفــی گندم افق با متوسط عملکرد 4/33 تن در هکتار

●  کسب مقام اول کیفیت تولید بذور پرورشی در سال 1389

بخش تحقیقات منابع طبیعی  مرکز آموزش و  تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی در دو بخش تحقیقات جنگل و مرتع و بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری فعالیت میکند و در بخش تحقیقات جنگل ومرتع در حوزه مرتع و بیابان و به ویژه گیاهان دارویی فعال است. از بدو تأسیس در راستای ارتقاء منابع طبیعی و حفظ آب و خاک استان با اجرای پروژه های تحقیقاتی وآبخواندارای فعالیت مستمر داشته است. اجرای دو پروژه آبخوان بیرجند و نهبندان و همچنین انجام مطالعات دو سد زیرزمینی بشیران و ریخوند و انجام چند طرح ملی مطالعاتی – پژوهشی در زمینه های پایش پوشش گیاهی در عرصه های آبخوان و تکمیل شبکه آبراهه های استان و موارد مشابه زیر نظر مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری از جمله فعالیتهای انجام شده در این قسمت میباشد. انجام مطالعات مکانیابی و طراحی دو سد زیرزمینی بشیران و ریخوند با هدف ذخیره و بهره برداری از آب های زیر سطحی منطقه و جلوگیری از خروج منابع آبی صورت گرفته است.

ایـستگاه تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی پخش سیلاب بر آبخوان بیرجند:

-  شروع فعالیت: 1375

-  مساحت:  5000 هکتار 

-   تعداد شبکه 5 فاز شامل : بهدان، یکه درخت، مود، چاچ، خراشاد و نوفرست

-  تعداد 2547 اصله نهال مثمر و غیر مثمر

-  تزریق 11000000 متر مکعب آب در سفره آب زیر زمینی تا کنون

ایـستگاه تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی پخش سیلاب بر آبخوان نهبندان :

-  شروع فعالیت: 1376

-  مساحت:  3600 هکتار 

-   تعداد شبکه 4 فاز

-  تعداد 12000 اصله نهال مثمر  غیر مثمر

-  تزریق 3000000 متر مکعب آب در سفره آب زیر زمینی تا کنون

بـخش تـحقیقات منابع طبیعی

بخش تحقیقات منابع طبیعی از بدو تاسیس تا کنون پروژه های متعددی را در بخشهای بیابان, مرتع و گیاهان دارویی و حفاظت خاک و آبخیزداری به انجام رسانده است که شامل طراحی شبکه لایسیمتری استان، طراحی بادشکنهای زنده مزارع، جمع آوری بذور مرتعی و دارویی جهت بانک ژن، اجرای طرح تکنیکهای جمع آوری باران جهت استقرار گونه های جنگلی و تحقیقات کشت و تولید گونه های دارویی زیره کوهی و آنغوزه و کندل میباشد. ایستگاه های این بخش، ایستگاه تحقیقات مرک، ایستگاه آبخوان بیرجند و ایستگاه آبخوان نهبندان میباشد.

زمینه های تحقیقات منابع طبیعی در استان:

استان خراسان جنوبی دارای اقلیم بیابانی بوده و دارای کانونهای بحران متعدد فرسایش بادی است و از این جهت مبارزه با فرسایش بادی یکی از الویتهای تحقیقات در استان میباشد. با توجه به نو پا بودن مرکز تحقیقات و کمبود نیروی انسانی و مخصوصا اعتبار در سالهای گذشته این بخش نتوانسته در این خصوص گامهای مهمی بردارد و طرحهایی که در این خصوص آغاز شده بودند پس از مدتی متوقف شدند.

الویت دیگر تحقیقات استان که به دلیل کاهش منابع آبی در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه مسئولین کشاورزی و آب استان قرار گرفته است. زمینه دیگر  تحقیقات گیاهان دارویی است که با اقبال عمومی نیز همراه میباشد. در حال حاضر توسعه و ترویج گیاهان دارویی و اهلی سازی آنها به منظور ورود برخی از آنها به الگوی کشت استان از مهمترین اولویتها به شمار میرود. در حال حاضر سه طرح تحقیقاتی خاص در ایستگاه محمدیه مرکز در دست اجرا میباشد و در نظر است تا با تجهیز ایستگاه مرک به تدریج طرحهای دارویی به آنجا منتقل شوند.