در چارچوب سیاست ها و برنامه های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و با تصویب هیئت امنای آن، دو مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی و مرکز آموزش کشاورزی خراسان جنوبی در تاریخ 22/1/1394 ادغام شدند و در حال حاضر با عنوان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فعالیت می نمایند.

مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مرکز در سال 1363 با نام ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند آغاز به کار کرد. این ایستگاه در 20 کیلومتری جنوب غربی شهرستان بیرجند واقع شده است. در سال 1382 و به دنبال ادغام دو وزارت جهاد سازندگی و کشاورزی، دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی و تحقیقات منابع طبیعی با هم ادغام شدند و مجموعه ای واحد با نام ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بیرجند شكل گرفت. در سال 1384 به دنبال شكل گیری استان خراسان جنوبی، این ایستگاه تحقیقاتی با نام مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی به ادامه فعالیت پرداخت.

این مرکز از بدو تأسیس بیش از 700 طرح تحقیقاتی را به مرحله اجرا درآورده است  اولین طرح تحقیقاتی اجراشده در این مرکز، مقایسه لاینها و ارقام امیدبخش گندم و جو ) B-test ( نام داشت که در سال 1372 توسط آقایان مهندس محسن آرزمجو و دکتر محمد شریف حسینی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه به اجرا درآمد.

مرکز آموزش کشاورزی ابتدا در سال 1354 با نام مراکز آموزش بیرجند و قاینات توسط وزارت تعاون و امور روستاها احداث شدند. این مراکز در سال 1356 با پذیرش دانش آموز در رشته کشاورزی عمومی فعالیت آموزشی خود را شروع کردند. مراکز مزبور در سال تحصیلی 63 - 62 به نام مرکز آموزش کشاورزی بیرجند و مرکز آموزش کشاورزی قاین تغییر نام یافتند و علاوه بر آموزش دوره های رسمی عهده دار آموزش کارکنان و بهره برداران کشاورزی نیز شدند. پس از ادغام وزارتخانه های جهاد سازندگی و کشاورزی و ایجاد وزارت جهاد کشاورزی، مراکز آموزش کشاورزی بیرجند و قاین زیر نظر مجتمع آموزش جهاد کشاورزی خراسان بزرگ به فعالیت پرداختند. پس از تفكیک استان خراسان بزرگ وتشكیل استان خراسان جنوبی، مرکز آموزش جهاد کشاورزی بیرجند به مجتمع آموزش جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تغییر نام یافت و مرکز آموزش جهاد کشاورزی قاین نیز زیر نظر آن مجتمع به فعالیت خویش ادامه داد. مجتمع آموزش جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در سال 1375 موفق شد دوره های کاردانی علمی-کاربردی خود را با همكاری دانشگاه جامع علمی کاربردی با پذیرش 43 نفر دانشجو در رشته تكنولوژی تولیدات باغی آغاز کند. در واحد آموزش قاینات آقایان حسن علیزاده، غلامرضا اکبری مرزناک، حسین سابقی، حسین لطفی، سهیل مالكی، سید حسین ایوبی، سید حسین حبیباللهی، و سید محمدتقی بنایی فعالیت داشته اند.

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی متشكل از سه معاونت پژوهش و فن آوری، معاونت آموزش و معاونت توسعه و مدیریت منابع انسانی،  است.

این مرکز هم چنین شامل دو ایستگاه و دو پایگاه تحقیقاتی طبق جدول ذیل است:

معاونت پژوهش در این مرکز شامل چهار بخش تحقیقاتی : بخش بخش تحقیقات زراعی و باغی، بخش تحقیقات گیاهپزشکی، بخش تحقیقات خاک و آب و بخش تحقیقات کنترل و گواهی بذر است و تحقیقات آبخیزداری و تحقیقات جنگل و مرتع ذیل معاونت پژوهشی به فعالیت می پردازد. 

 معاونت آموزش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی شامل اداره های آموزش های رسمی، آموزش بهره برداران، آموزش کارکنان می باشد در سال 1401  پردیس تحقیقات وآموزش قاین از این مرکز جدا شد و ذیل موسسه آموزش و ترویج کشاورزی کشور با عنوان مرکز ملی ترویج و توسعه فناوری زرشک و عناب قاین به فعالیت می پردازد. معاونت توسعه و مدیریت منابع انسانی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شامل دو  اداره منابع انسانی و تحول ادارای و اداره امور مالی  و دو واحد طرح و برنامه و واحد حقوقی و امور قراردادها می باشد.

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی با بهره گیری از توان علمی اعضای هیأت علمی و حققین، مدرسان و کارشناسان باتجربه، تأمین کننده نیازهای تحقیقاتی و آموزشی کشاورزان و باغداران ،بهره برداران و کارکنان حوزه جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی است. بخش ستاد مرکز دارای 9/329 هكتار عرصه و 23540 متر مربع زیربنا می باشد.

برخی از دستاوردهای این مرکز در سالهای اخیر شامل موارد زیر می باشد:

• معرفی دو رقم برتر عناب سیوجان و ماژان
• همکاری در معرفی رقم گندم متحمل به شوری برزگر
• همکاری در معرفی رقم جو متحمل به شوری گلشن
• همکاری در معرفی رقم پنبه خرداد
• همکاری در معرفی رقم سورگم علوفه ای بهشت
• همکاری در معرفی رقم ارزن مرواریدی مهران
• همکاری در معرفی رقم سورگوم دانه ای فومن
• همکاری در معرفی رقم سورگم علوفه ای منصور
• همکاری در معرفی 5 رقم سیب درختی بکران، زاگرس، جابان، شمین و نیما
• احیا و خالص سازی بذور پنبه محلی مله به جهت حفظ ذخایر ژنی بومی
• تدوین و انتشار دستورالعمل مدیریت تلفیقی زنگ زرشک
• شناسایی عوامل ایجاد کننده بیماری لکه برگی زرشک و ارائه دستورالعمل برای کنترل آن
• گزارش چند بیمارگرجدید علیه حشرات زیان آور از استان (یک نمونه در حال ثبت اختراع)
• اجرای 5 پروژه تحقیقاتی (دردست اجرا) در راستای حل چالشهای گیاهپزشکی استان
• توصیف و گزارش بیمارگر قارچی(2 گونه جدید) و حشره (5 گونه جدید) برای دنیا
• گزارش آرایه قارچی(4 گونه جدید) و حشرات زیان آور گیاهی(1 گونه جدید) از ایران
• گزارش چندین بیماری فیتوپلاسمایی (4 بیماری جدید) از ایران
• ثبت بیش از 85 توالی ژنی ازنمونه های بیمارگر گیاهی در بانک ژن جهانی (NCBI)
• ....

برخی از محصولات فناورانه نیز به شرح زیر در این مرکز تولید  و تکثیر می گردد:

• هسته های اولیه بذر نوکلئوس پنبه رقم خرداد
• هسته های اولیه بذر پرورشی 1 (گندم و جو)
• هسته های اولیه بذر پرورشی 2 (گندم و جو)
• هسته های اولیه بذر پرورشی 3 (گندم و جو)
• هسته های مادری (جو)
• هسته های اولیه والدین سورگوم اسپید فید
• .....

مشاهده دستاورد های این مرکز

آقای علیرضا مقری فریز

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی

از سال 1397 تاکنون