مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان جنوبی

جدیدترین دستاورد ها و فعالیت های تحقیقاتی

"عناوین دستاوردهای تحقیقاتی قابل ترویج و تجاری سازی مرکز"

1- اطلس ذخایرژنتیکی محصولات باغی

مشخصات:

این مجموعه حاصل گردآوری و جمع بندی نتایج طرح های تحقیقاتی در زمینه ی شناسایی و جمع آوری ذخایر ژنتیکی محصولات باغی استان از جمله زرشک، عناب و توت و بررسی های موردی و مطالعاتی در حوزه ی محصولات دیگر از جمله انجیر، انگور، خرما، گلابی و ... می باشد.

مولف: آزیتا نخعی

اهداف:

- ثبت اطلاعات مقدماتی و فنوتیپی محصولات باغی بومی استان به منظور بهره برداری علاقه مندان و پژوهشگران حوزه ی کشاورزی

- معرفی پتانسیلها و تنوع ذخایر ارزشمند محصولات باغی استان به منظور حفاظت و صیانت از این منابع پایه ای و ظرفیت سازی در بهره برداری بهینه از آن

- ایجاد بستری مناسب و ترغیب علاقه مندان مباحث ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهی در جهت شناسایی و معرفی ارقام برتر

- افزایش آگاهی بهره برداران و توسعه فناوری اقتصادی و ثروت افزایی در بخش کشاورزی استان

زمان شروع گردآوری و تدوین: مهر ماه 1394

تاریخ انتشار: فروردین 1396

اطلس ذخایر ژنتیکی محصولات باغی استان خراسان جنوبی مصور، رنگی با 195 صفحه، از انتشارات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی که در سال 96 به چاپ رسیده است.کتابی نسبتا جامع با رویکرد حفاظت از منابع ژنتیکی که هدف آن معرفی پتانسیل ها، ظرفیتها و سیمای تنوع زیستی محصولات باغی بومی استان خراسان جنوبی است و در صورت تکمیل و ترویج می تواند پیامدهای مثبت گسترده ای برای سطوح مختلف کشاورزی، غذایی، دارویی و محیط زیست داشته باشد. این مجموعه حاصل جمع بندی نتایج طرح های تحقیقاتی چند ساله ی این مرکز در زمینه ی شناسایی و جمع آوری ذخایر ژنتیکی زرشک، عناب و توت و بررسی موردی محصولات دیگر از جمله انجیر، انگور، خرما و گلابی می باشد که می تواند به افزایش آگاهی بهره برداران و برنامه ریزی پایه ای برای حفظ این منابع، کمک نماید. استان خراسان جنوبی با توجه به وسعت زیاد، موقعیت خاص و استراتژیک جغرافیایی از جمله محصور شدن در بیابانهای خشک ایران و وجود باغات بسیار قدیمی در دره ها و کوهپایه ها، دارای پتانسیل های با ارزشی از جمله منابع ژنتیکی گیاهی با ویژگیهای خاص مقاوم به تنش های شوری، خشکی و مواد موثره منحصر به فرد می باشد که در طول زمان به دلایل متعدد از جمله گرایش به سمت کشت تک محصولی و ارقام تجاری برتر بسیاری از این ارقام بومی در خطر فرسایش و نابودی قرار دارد. زرشک، عناب و زعفران و انار از جمله مهمترین تولیدات باغی استان می باشند به گونه ای که 98 درصد زرشک و 95 درصد عناب کشور در این استان تولید می شود و خراسان جنوبی مقام اول کشور را در تولید زرشک، عناب و سنجد و مقام دوم در تولید زعفران را دارا می باشد. قطعا شناسایی و حفاظت و صیانت از این ذخایر ژنتیکی به عنوان سرمایه ملی و ظرفیت سازی در استفاده بهینه از آن ها، نقش بسزایی در ارتقاء اقتصاد کشاورزی استان خواهد داشت. امید است این مجموعه نیز بتواند در تحقق این امر مهم راهنمای خوبی برای محققان، مروجان، سرمایه گزاران و تولیدکنندگان محترم باشد.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

2- عنوان : معرفی ژنوتیپ‌های برتر گل محمدی بر اساس عملکرد مطلوب گل و اسانس جهت کشت به باغداران استان خراسان جنوبی

يافته منتج از پروژه شماره: 89050 – 09 – 44 – 4 (پروژه خاص)

مدت اجراي پروژه: 5 سال

درجه علمي: محقق غیر هیات علمی

مجري: مرضیه تابع

آدرس الكترونيكي مجري: Marzieh.taabe@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

استان خراسان جنوبی از نظر وسعت سومین استان کشور است اما میانگین درآمد نسبت به غالب استانهای کشور بسیارپایین است که نشان‌دهنده‌ محرومیت‌ از امکانات درآمدزایی و اشتغال مولد در این استان است گل محمدي در استان خراسان جنوبی به گل صد برگ معروف است و به دلیل جنبه‌های مختلف اقتصادی، داررویی و بهداشتی و سازگاری آن با شرایط محیطی منطقه (اقلیم خشک) می‌تواند در کنار محصولات استراتزیک مانند زرشک، زعفران و عناب، یکی از پیشنهادات مناسب برای کشت و توسعه در جهت اشتغال و درآمدزایی کشاورزان استان باشد گل محمدی درفرهنگ سنتی استان خراسان جنوبی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. تا دو دهه گذشته وجود درختچه‌های آن در صحن منازل امری عادی بوده است. با گسترش فضای شهری مدرن به تدریج از تعداد آنها در محدوده شهرکاسته شد. به دلیل وجود پیشینه و امکان کشت مناسب این گیاه در استان و با هدف احیاء مجدد آن در استان، در سال 1390 به مدت 4 سال پژوهشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی به منظور معرفی ژنوتیپ های سازگار با اقلیم استان با عملکرد گل و اسانس مناسب از بین 13 ژنوتیپ مختلف انجام پذیرفت. بر اساس نتایج این پژوهش می‌توان تعدادی از این ژنوتیپ‌ها را با توجه به هدف کشاورز، برای تولید گل یا اسانس، در جهت ایجاد اشتغال و درآمدزایی توصیه نمود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

گل محمدی را می‌توان به صورت احداث باغ یا کشت به صورت درختچه‌های پراکنده در مزرعه کاشت. کشت دیم در استان در مناطق مرتفع با سطح بسیار محدود امکانپذیر است و در بقیه مناطق توصیه نمی‌گردد. اولین نیاز کشت وجود منبع آب برای آبیاری خصوصا در نهل‌های تازه کشت شده است. گل محمدی در برابر خشکی مقاوم است اما در حد نیاز و در صورت برنامه ریزی روی تولی د محصول مناسب موضوع آبیاری اهمیت دارد. در مرحله بعد در نظر گرفتن بستری مناسب برای استقرار، ازنظرعمق خاک، وضعیت خاک (جنس، بافت و حاصلخیزی) مهم است. رعایت فاصله کشت بوته‌ها چه از نظر برخورداری گیاه از شرایط مناسب محیطی و چه ازنظر استفاده از ماشین آلات کشاورزی از جمله وجین علف‌های هرز و سهولت چیدن گل نیز باید در نظر گفته شود. پس از مشخص شدن موقعیت زمین برای کشت گل محمدی، با یک محاسبه ساده‌ می‌توان با توجه به سطح مورد نظر و نوع ماشین آلات مورد استفاده در عملیات رسیدگی و حفاظت باغ احداثی، فاصله مناسب بین ردیف های کشت یا فواصل بوته ها از همدیگر را مشخص نمود وتعداد نهال مورد نیاز را تخمین زد. سپس می‌توان با دو روش حفر کانال یا حفرچاله (توصیه برای کاهش هزینه ها) محل استقرار نهال را بسته به شرایط خاک و امکانات با عمق50 تا 100 سانتیمتر و طول و عرض 30 تا 70 سانتیمتر با استفاده از ماشین الات کشاورزی یا مته (چاله کن) یا توسط نیروی انسانی با بیل دستی آماده کرد. در صورت استفاده از آبیاری قطره ای به دلیل وجود رطوبت مورد نیاز گیاه در محدوده سطحی خاک و کاهش ریشه دوانی گیاه می‌توان حداقل عمق و طول و عرض را در نظر گرفت. بهتر است فاصله بوته ها در کشت آبی به دلیل رشد بوته‌ها و امکان استفاده از ماشین آلات بیشتر و در کشت دیم کمتر باشد. فاصله نهال‌ها از هر طرف با نهال بعدی در کشت آبی 5/1 تا 3 متر و در کشت دیم 1 تا 2 متر باشد. این فاصله باعث خواهد شد. پس از گذشت چند سال و بزرگ شدن درختچه ها رفت و آمد و دسترسی کارگران برای چیدن گل‌ها از هر طرف امکانپذیر باشد و در کیفیت و مدیریت زمان گلچینی موثر است. توصیه می‌شود حجم گودال حفر شده به نسبت 6 به 1 از مخلوط خاک مناسب و کود حیوانی کاملا پوسیده پر شود. خاک می‌تواند مخلوطی مساوی از خاک مزرعه و شن نرم تا متوسط جمع آوری شده از مسیر سیلابی رودخانه باشد. در صورت عدم اطمینان از پوسیدگی کامل کود حیوانی توصیه می‌شود در سال اول از کود حیوانی استفاده نشود و پس از استقرار گیاه در سالهای بعد مورد استفاده قرار گیرد.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

طبق نتایج تمام ژنوتیپ‌های مورد بررسی (13 ژنوتیپ) از سازگاری خوبی در مرحله استقرار برخوردار بودند و برای تکثیر و معرفی به باغداران استان قابل ارائه هستند. اما بنا بر هدف اجرای پروژه برخی از آنها از نظرعملکرد گل و برخی از نظر عملکرد اسانس وضعیت بهتری داشتند. 4 ژنوتیپ منتخب از نظر عملکرد گل (کیلوگرم در هکتار) شامل ژنوتیپ فارس1، خراسان رضوي4، خراسان جنوبي3 و فارس2 بودند. همچنین 4 ژنوتیپ از نظر بیشترین عملکرد اسانس (گرم در هکتار) به ترتیب ژنوتیپ‌های خراسان رضوی 4 ، اصفهان 9، اصفهان 5 و خراسان 2 انتخاب شدند. ژنوتیپ فارس 1 که دارای بیشترین عملکرد گل بود به دلیل کم بودن رایحه گل تازه نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها و کم رنگ بودن گل پس از خشک شدن، ممکن است برای باغدار و بازار فروش مقبولیت چندانی نداشته باشد به همین دلیل این ژنوتیپ با هدف تولید گل به باغداران استان توصیه نمی‌گردد اما برای استفاده در فضای سبز قابل توصیه است. البته این ژنوتیپ از نظر برخی ترکیبات اسانس بر حسب درصد دارای مقادیر قابل توجهی نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها است و ممکن است در سایر موارد مانند مصارف دارویی و صنعتی در آینده استان مورد خوبی برای توصیه باشد. همچنین در صورت جمع آوری به صورت غنچه با توجه به شکل ظاهری برای فروش در بازار مقبول است. با توجه به نتایج این پروژه و توصیه‌های کاربردی، باغداران و کشاورزان استان قادر خواهند بود طبق هدف مورد نظر نوع مناسبی از گل محمدی موجود در سایت پژوهشی در استان را برای کشت برگزینند. با توجه به قیمت مناسب فراورده‌های گل محمدی و شرایط اقلیمی استان در تولید گل مرغوب همچنین معرفی و در دسترس بودن ژنوتیپ‌های مناسب در استان، باغداران و کشاورزان می‌توانند آینده تضمین شده‌ای در کشت این گیاه داشته باشند.

عكس هاي شاخص از يافته:

3- عنوان: احداث اولین باغ الگویی متراکم (Intensive)پیوندی عناب در کشور

مجری : هادی زراعتگر

درجه علمي: استادیار

تعريف مسئله و اهميت موضوع :وجود دامنه وسیع بردباری اکولوژیکی وگستره مقاومت زیاد درخت عناب در برابر شرایط نا مساعد آب و هوایی وخاک ، همچنین خواص معجزه آسای درمانی ونقش آن در طب سنتی و اثر زیست محیطی وهمچنین پراکنش مناسب در مناطق مختلف جهان وایران باعث گردید که مورد توجه زیاد باغداران و کشاورزان مناطقی خشک ونیمه خشک قرار بگیرد و تقاضا برای توسعه آن روز به روز افزایش می یابد بطوریکه در استان خراسان جنوبی با وجود شرایط نا مساعد آب و هوایی و آب و هوایی گرم و خشک وبا بارندگی متوسط سالیانه کم (حدود ^mm 150 ) و دارا بودن اراضی فقیر و شور گوی سبقت رادر سازگاری و مقاومت از بین سایر محصولات زراعی و باغی ربوده است و با تولید مناسب و رشد بهینه به عنوان محصول مهم منطقه در آمده است وتعداد بهره برداران – باغداران زیادی راکه در زنجیره تولید توزیع و فرآوری این محصول نقش دارند به خود اختصاص داده است و فرصتهای شغلی مناسبی را ایجاد کرده است از اینرو پرداختن به جنبه های مختلف این گیاه از دیر باز در دستور کار محققین مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان جنوبی قرار گرفته است وگزارش فوق قسمتی از نتایج دستاوردهای علمی بخش باغبانی در زمینه محصول عناب است که امیدواریم بتواند حرکتی نوین وتاثیر مثبتی در اقتصاد باغداران مناطق تحت گسترش این گیاه داشته باشد.

احداث باغ الگوئی متراکم پیوندی عناب : باغ مورد اشاره در سطح یک هکتار در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان جنوبی (ایستگاه کشاورزی محمدیه بیرجند) در اسفند 1395 احداث گردید و از سه جنبه حائز اهمیت است :

1- تراکم: در اکثر مناطق عنابکاری کاشت این گیاه بصورت سنتی مرسوم بوده بطوریکه از قدیم کاشت این درخت به عنوان درختان حاشیه ای مزارع وباغات مرسوم بوده در سالهای اخیر در بهترین حالت تعداد درختان در باغات یکدست عناب از 300-400 اصله درخت در هکتار تجاوز نمی کند اما در شیوه جدید تعداد درخت در هکتار 1250 اصله با فواصل 2 متر روی ردیف و4 متر بین ردیفها ست که با تلفیق روشهای نوین مدیریت باغ باعث افزایش تولیدو عملکرد ( تولیددر هکتار) به میزان قابل توجهی می شود.

2- امکان استفاده از ژنوتیپهای برتر با استفاده از پیوند: با توفیقاتی که در امرجوانه زنی بذور وهمچنین موفقیتهایی که در روشهای پیوند این گیاه حاصل شد امکان تولید درختان پیوندی و احداث نهالستان عناب فراهم گردید در حال حاضر تمامی درختان این باغ پیوندی بوده ، پایه درختان مورد نظر از پایه کلون منطقه نشتیفان خواف می باشد که بسیار به عناب ترش (Wild Jujube =Sour jujube =Acid jujube)که پایه مقاومی بوده ودر سطح بین المللی مطرح است نزدیک است وپیوندک آن حاصل دستاوردهای پروژه های شناسایی ، جمع آوری وارزیابی ژرم پلاسم بومی عناب می باشد که در فاز اول از پیوندکهای برتر کلون تجاری عناب استفاده گردیده ودر فاز بعدی از ژنوتیپهای برتر شناسایی شده ودر دست ثبت استفاده خواهد شد.

3- اعمال روشهای نوین تربیت وهرس : در اکثر باغات سنتی عناب ، درختان بدون هیچگونه روش تربیتی خاصی سالها به حال خود رها می شوند ودر اکثر مواقع به دلیل این که شاخه های بارور پس از باردهی وبرداشت در طول پاییز وزمستان ریزش می کنند هرس هم انجام نمی شودکه این روش نه تنها تعادل بین رشد رویشی وزایشی را برهم میزند بلکه انجام روشهای مدیریتی داشت و برداشت را با مشکل مواجه می کند بطوریکه شاهددرختانی تا 10 متر ارتفاع با باردهی نامناسب هستیم اما در روش نوین، شیوه تربیت وهرس درختان به گونه ای خواهد بود که ضمن کنترل رشد رویشی، از رشد زایشی و عملکرد بسیار خوبی برخوردار خواهند بود .

4- عنوان : تاثیر دو روش آبیاری قطره ای بر عملکرد سورگوم دانه ای

يافته منتج از پروژه شماره: . 84095-0000-00-18200-042-3

مدت اجراي پروژه:2 سال

مجری مسئول: علیرضا مقری فریز

درجه علمي: مربی

مجريان: علی آذری نصرآباد

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

آب به عنوان مهمترین نهاده تولید در مناطق خشک و نیمه خشک مطرح است و افزایش کارائی مصرف آب در بخش کشاورزی از اهداف مهم می باشد. خراسان جنوبی یکی از استانهایی است که در منطقه خشک و نیمه خشک ایران قرار دارد و به علت کشاورزان در خشکسالی‌های اخیر با کمبود آب آبیاری و کیفیت نامطلوب آن روبرو هستند. از اینرو راهکارهای منطقی که بتواند در مصرف بهینه آب سودمند باشد قابل تامل بوده و بسیار حائز اهمیت است. با این وجود یکی از راههای منطقی که بتواند در شرایط نامساعد آب و خاک نظیر خراسان جنوبی از عملکرد قابل قبولی برخوردار باشد انتخاب روش آبیاری مناسب است. سورگوم از جمله گیاهانی است که بدلیل داشتن ویژگی های خاص جزء گیاهان مقاوم به خشکی و تا حدودی شوری معروف است و مناسب کشت و کار در مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه خراسان جنوبی است.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

ابتدا خواص فیزیکی و شیمیایی خاک در عمق های مختلف و سپس سرعت نفوذ آب در خاک تعیین شد. زمین مورد آزمایش در پاییز با گاوآهن شخم عمیق شد و در اواسط فروردین ماه سال بعد زمین مجدداً شخم، سپس دیسک و نهایتاً لولر زده شد و در آخرین مرحله، طبق توصیه کارشناس، کودهای اوره، سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم، سولفات روی و منگنر بر اساس آزمون خاک پخش و با دیسک با خاک مخلوط شد. در اول خرداد ماه بذور با استفاده از دستگاه پنوماتیک ردیف کار کشت شد. آبیاری شیاری با 100% تأمین نیاز آبی و آبیاری قطره ای نوار مرطوب با قطره چکان 4 لیتر در ساعت با فاصله 1 متر یک دریپر داخل خط با 100% تأمین نیاز آبی و آبیاری قطره ای به روش نوارهای T تیپ با آبدهی 4 لیتر در ساعت در هر یک متر طول نوار با 100%تأمین نیاز اجرا شد. مقدار آب آبیاری در هر نوبت در تمامی تیمارها به وسیله کنتور حجمی اندازه گیری شد و آب قابل استفاده خاک در هر مرحله از رشد بدست آمد. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، طول خوشه در هر کادر بود. علاوه بر جمع آوری اطلاعات مزبور عملکرد و کارائی مصرف آب در هر سه روش محاسبه شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق کارائی مصرف آب در روشهای آبیاری قطره ای حدود 2 برابر روش آبیاری شیاری می‌باشد و در محصولات زراعی بدلیل اینکه تراکم بوته در واحد سطح زیاد است لذا توصیه می‌شود فاصله قطره چکان ها به‌ گونه‌ای باشد که همپوشانی رطوبت در منطقه توسعه ریشه 100% باشد.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

نتایج حاصل از اجرای تحقیق برتری سیستم آبیاری T تیپ و قطره ای را در مقایسه با آبیاری شیاری در محصول سورگوم دانه ای نشان می دهد. استفاده از این روش سبب افزایش کارایی مصرف آب در مزارع کشاورزان و بهره برداران می گردد.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

5- عنوان : تأثير رژيمهاي آبياري بر عملكرد سورگوم علوفه اي در شرايط آب و خاك شور منطقه

يافته منتج از پروژه شماره: 80050-15-109

مدت اجراي پروژه:3سال زراعی

مجری مسئول:.علیرضا مقری فریز

درجه علمي: .مربی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول: alireza.moghri@gmail.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

سورگوم دارای خصوصیات زراعی بسیار خوب از جمله رشد سریع بوده و در مدت کوتاهی در حدود 50 روز محصول می دهد. و حرارت حدود 27 درجه سانتی گراد جهت رشد و نمو این گیاه مناسب است. رطوبت زیاد چندان برای رشد و نمو آن قابل اهمیت نبوده و در خراسان جنوبی بدلیل اینکه بخش عمده ای از کشاورزان خرده مالک هستند و از طرفی منبع تأمین آب عمدتاً قنات می باشد و میزان آبدهی قنات شدیداً متأثر از مقدار نزولات جوی است. لذا با توجه به سازگاری سورگوم با شرایط اقلیمی منطقه و مقاومت به خشکی و تا حدودی به شوری از یک طرف و از طرف دیگر عملکرد قابل توجه در چند چین برای تأمین علوفه احشام و یکساله بودن محصول در مقایسه با یونجه در الگوی کشت برای تأمین علوفه بطور چشمگیری مورد توجه و استقبال کشاورزان قرار گرفته است لذا با توجه به اینکه خشکی و تنش های ناشی از آن یکی از مهمترین و رایج ترین تنش های محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که تولیدات کشاورزی را با محدودیت جدی روبرو ساخته و از طرفی جایگاه سورگوم علوفه ای در شرایط خراسان جنوبی، این پروژه به منظور تعیین مناسبترین دور آبیاری سورگوم علوفه ای برای شرایط اقلیمی بیرجند مورد بررسی قرار گرفت.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

در ابتدا خصوصیات فيزيكي و شيميايي خاك ها و سپس کیفیت آب در آزمایشگاه تعيين گرديد. طبق توصیه کارشناس خاکشناسی، کود به زمین اضافه گردید. کاشت سورگوم رقم اسپیدفید در اول خرداد ماه با استفاده از دستگاه ردیف کار پنوماتیک انجام شد. پس از اتمام عملیات کاشت، اولین آبیاری انجام شد و برای جوانه زدن بذور 3 روز بعد مجدداً یک آبیاری سبک انجام شد. اعمال دورهای آبیاری از سومین آبیاری شروع شد و 8دور آبیاری از7 تا 15روز بود در تمامي تيمارها آب آبياري به اندازه 100% نياز آبي بود صفات اندازه گيري شده شامل عملكرد علوفه تر و خشك و نيز كارايي مصرف آب براي توليد علوفه تر و خشك بود.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

نتایج طرح حاکی از آن است که سورگوم علوفه ای در دورهای آبیاری 7- 10 – 13 روز کارایی مصرف آب حدودا یکسانی در علوفه تر به ازاء یک متر مکعب آب مصرفی داشته است لذا با در نظر گرفتن مشکل کمبود منابع آبی و نیز اقلیم منطقه، انجام آبیاری محصول سورگوم علوفه ای در استان خراسان جنوبی با مدار 13-10 روز توصیه می گردد.

6- عنوان : بررسی اثر مقادیر آب آبیاری در دو روش آبیاری قطره ای و شیاری بر عملکرد هندوانه

يافته منتج از پروژه خاص استانی. اجرا شده در ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه- بیرجند

مدت اجراي پروژه:2 سال زراعی

مجری مسئول:.علیرضا مقری فریز

درجه علمي: .مربی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول: alireza.moghri@gmail.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

با توجه به شرایط اقلیمی خشک کشور و لزوم توسعه بخش کشاورزی به عنوان بخش تامین کننده غذای جامعه، بهره گیری از روش های نوین آبیاری و توجه به بهره وری هر واحد آب مصرفی در بخش کشاورزی بیش از پیش ملموس می گردد. راندمان آبیاری در سیستم قطره ای بیش از 80% است که در مقایسه با راندمان30% - 35% روش های آبیاری سنتی بیانگر کاهش تلفات آب می باشد.اهمیت این موضوع زمانی بیشتر روشن می شود که به ازاء هر 50% افزایش در راندمان آبیاری در حدود 4 میلیارد متر مکعب آب در سال توجه و صرفه جویی شود. و این یعنی تامین آب 400 هزار هکتار از اراضی آبی کشور.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

ابتدا خصوصیات فیزیکی و شیمیای خاک و آب تعیین گردید. و پس از شخم و ديسك و لولر كود هاي اوره، سوپر فسفات تريپل، سولفات روي، سولفات پتاسيم و منگنز بر اساس آزمون خاك پخش و با ديسك با خاك مخلوط شد كود پاشي اوره طي 3 سرك از طريق تانك كود سيستم آبياري اعمال شد. جهت تاثیر مقادیر آب آبیاری در روش های آبیاری قطره ای و شیاری، آبياري قطره اي با 100% تأمين نياز آبي و دور آبياري سه روز- آبياري شياري با 100% تأمين نياز آبي و دور آبياري 7 روز- آبياري قطره اي با 75% تأمين نياز آبي و دور آبياري سه روز و آبياري شياري با 75% تأمين نياز آبي و دور آبياري 7 روز بر روی زمین زراعی که فواصل رديفها 5/2 متر و فواصل بوته روي رديف يك متر بود اجرا شد. آبياري قطره اي به روش نوار مرطوب بود كه در امتداد رديفهاي كشت لاترالها قرار گرفته بودند بطوري كه پاي هر بوته يك قطره چكان داخل خط با آبدهي 4 ليتر در ساعت و در روشهاي شياري در ابتدا هر تيمار يك لوله آبدهي قرار داشت مقدار آب آبياري در تمام روشها بوسيله كنتور حجمي اندازه گيري شد. در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق به منظور استفاده بهینه از منابع آب در مناطق خشک جهت تولید هندوانه در مزرعه روش آبیاری قطره ای توصیه می شود.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

بالاترین مقدار کارائی مصرف آب در روشهای قطره ای و برابر 648/6 و 736/6 کیلوگرم میوه به ازاء یک متر مکعب آب مصرفی و کمترین آن به روش آبیاری شیاری با 100% تأمین نیاز آبی و برابر 752/3 کیلوگرم میوه به ازاء یک متر مکعب آب مصرفی می باشد. در روش آبياري قطره اي زارع مي تواند متناسب با مراحل فنولوژي گياه با كاهش آب مورد نياز در ابتدا يا اواخر فصل رشد با تغيير مدت يا مقدار پخش آب، آبياريهارا سبك انجام دهد به طوري كه در اوايل كاشت كه آبياري به منظور تسهيل جوانه زني بذر ها انجام مي شود. فقط كافي است كه عمق محدوده بذر كاري خيس شود و مرطوب كردن اعماق خاك موجب تلفات آب خواهد شد. بيشترين مقدار رشد و نمو گياه در شرايطي است كه وضعيت رطوبت خاك در حد ظزفيت زراعي باشد و در شرايط اشباع يا نقطه پژمردگي رشد به صفر مي رسد و متوقف مي شود. لذا حفظ رطوبت در شرايط ظرفيت زراعي در روش آبياري قطره اي براحتي امكان پذير است.

عكس هاي شاخص از يافته:

7- عنوان : مقایسه دو روش آبیاری شیاری و بارانی بر عملکرد سورگوم علوفه ای در شرایط اقلیمی بیرجند

يافته منتج از پروژه شماره: 79035-15-109

مدت اجراي پروژه: 2سال زراعی

مجری مسئول:.علیرضا مقری فریز

درجه علمي: .مربی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول: alireza.moghri@gmail.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

استفاده صحيح از آب آبياري يكي از فاكتورهاي مهم در بالابردن توليد محصولات زراعي محسوب مي‌شود. كمبود بارندگي در كشور ايجاب مي‌كند كه حد بهينه استفاده از منابع محدود آب صورت پذيرد. مديريت و انتخاب روش آبياري مناسب در هر منطقه و گياه خاص براي استفاده بهينه از آب موجود تنها با اتكا به دانستن مزايا يا معايب يك سيستم نمي‌تواند صورت گيرد بلكه يافتن راه‌ حل‌هاي مناسب براي بالابردن كارآيي مصرف آب و توليد بيشتر به ازاء هر واحد آب مصرفي تنها با اجراي طرح ‌هاي مناسب تحقيقاتي در قالب مقايسه روش‌هاي مختلف آبياري روي عملكرد و كيفيت محصولات مختلف در شرايط اقليمي متفاوت امكان پذير است . بهبود مديريت آب در مزرعه باعث صرفه جويي در آب ، نيروي كار و حفاظت از خاك شده و علاوه بر آن زمينه افزايش محصول را فراهم مي سازد . لذا اگر به كشاورزان آگاهي و امكانات داده شود ، تا به نحو صحيح از آب موجود استفاده كنند مشكل كمبود آب تا حدود زيادي كم اثر خواهد شد. گیاه سورگوم علوفه ای با داشتن ویژگی‌هایی همچون عملكرد بالا و نیاز به مصرف کم آب و همچنین سازگاری با شرایط اقلیمی گرم و خشک و قیمت پایین آن یکی از گزینه‌های مناسب کشت علوفه در استان است.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

در ابتدا خصوصیات فيزيكي و شيميايي خاك ها و سپس سرعت نفوذ آب در خاک در روش های مختلف آبیاری تعيين گرديد. در روش آبیاری شیاری از دو فلوم W.S.C تيپ I كه به فاصله 40 متر از يكديگر در داخل فارو قرار داده شده بودند استفاده گرديد. در روش آبیاری بارانی از یک آبپاش با زاویه پاشش 360 درجه و آبدهی 1.2lit/_sec و شعاع پاشش 15 متر استفاده شده است. زمين مورد آزمايش كه در دو سال قبل آيش بود در فصل پاييز با گاوآهن شخم عميق شد و در اواسط فروردين سال بعد زمين مجدداً شخم، سپس ديسك و نهايتاً لولر زده شد. و در آخرين مرحله قبل از كشت سورگوم كود بر طبق توصيه كارشناس خاكشناسي به زمين اضافه گرديد. كاشت سورگوم در اول خرداد ماه با استفاده از دستگاه رديف كار پنوماتيك به فاصله هاي 50 × 20 سانتي متر انجام شد. بمنظور تعيين مناسبترین روش مديريت آبياري بر عملكرد سورگوم علوفه اي، روش های آبیاری شیاری و آبیاری بارانی در شب و روز در مزرعه اعمال شد و صفات عملكرد علوفه تر و خشك چين اول و دوم و عملكرد كل علوفه تر و خشك در هر روش محاسبه گرديد . همچنين ميزان آب مصرفي فصلي در هر روش نيز اندازه گيري شد. در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق برای شرایط اقلیمی بیرجند و آب آبیاری با کیفیت نسبتاً نامطلوب می توان روش آبیاری بارانی شب را نسبت به آبیاری روز برای محصول سورگوم علوفه ای توصیه نمود.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

نتایج طرح حاکی از آن است که علی الرغم اینکه آب آبیاری از کیفیت نسبتاً نامطلوبی برخوردار می باشد. آبیاری بارانی شب از کارائی مصرف آب بالاتری نسبت به سایر روشها برخوردار می باشد اما چون دوران رشد گیاه با شرایط نامطلوب اقلیمی از نظر دما، باد، تابش آفتاب و 0000 در روز مواجه است و پاشش آب با کیفیت نامطلوب در چنین شرایط باعث تجمع املاح و سوختگی سطح برگ می شود لذا در چنین شرایطی کارائی مصرف آب در دو روش شیاری و آبیاری بارانی روز تفاوتی با یکدیگر ندارند. استفاده از این روش سبب افزایش کارایی مصرف آب در مزارع کشاورزان و بهره برداران می گردد.

8- عنوان : سبب شناسی بيماری پوسيدگی قوزه پنبه دراستان خراسان جنوبی

يافته منتج از پروژه شماره: 87027-16-44-2

مدت اجراي پروژه: سه سال و نه ماه

مجری مسئول: محمد رضا میرزائی

درجه علمي: استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:

Mirzaee_mrz@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

پنبه يكي از محصولات صنعتی مهم ايران محسوب ميشود و استان خراسان جنوبي مقام سوم پنبه كشور را داراست. بيماري پوسيدگي قوزه پنبه از مهمترين بيماريها و عوامل محدود كننده عملكرد پنبه در دنياست. هدف از اجراي پروژه، سبب شناسائي عوامل پوسيدگي قوزه پنبه در استان خراسان جنوبي بوده است. طی بازدیدهای انجام شده از سال 1388از مناطق پنبه کاری استان خراسان جنوبی نمونه هاي قوزه و الياف پنبه با علايم پوسيدگي جداسازی و گونه هاي مختلف قارچي از بافتها شناسائی شد که برخی از بیمارگر ها برای ایران یا دنیا جدید می باشد. با توجه به خسارت بیماری، تاثیر بیماری بر کیفیت وش، تاثیر برخی آرایه های قارچی بر کیفیت روغن و اکان کنترل برخی با کنه و لارو کرم خاردار، شناسائی و پراکنش بیمارگرها ضروری می باشد تا در جهت کنترل آنها متناسب با نوع بیمارگر اقدام شود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

زود كاشت يا برداشت زود هنگام محصول پنبه در فصل پائيز از جمله استراتژيهاي كنترل كرم خاردار پنبه محسوب مي شود. بنابراين با توجه به ارتباط خسارت عوامل پوسيدگي پنبه با اين آفت و از طرفي كاهش خسارت آفتاب سوختگي،‌ تغيير زمان كاشت پنبه توصيه مي شود كه بررسيهاي انجام شده در جريان اجراي طرح در مناطقي نظير نهبندان اين موضوع را تاييد مي كند. استفاده از ارقام چندگانه پنبه در استان با تاكيد بر ارقامي با ويژگيهائي چون زودرس بودن و تحمل بيشتر به آفت كرم خاردار توصيه مي شود. نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه : قارچهای Exserohilum rostratum، Penicillium expansum عامل پوسیدگی سبز الیاف پنبه به عنوان عوامل جدید پوسیدگی قوزه و الياف پنبه در دنیا وگونه هاي Fusarium semitectum ، Nigrospora oryzaeهمراه با كنه Siteroptes sp. (ناقل) به عنوان عامل پوسیدگی قوزه و الياف برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. گونه هاي Aspergillus niger وRhizopus stolonifer از تمام مناطق پنبه كاري استان و در اواخر فصل جداسازي گرديدند. ارتباط مستقيمي بين خسارت كرم خاردار و برخي از بيمارگرها وجود داشت.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

9- عنوان : بررسی سرخشکیدگی درختان پسته در استان خراسان جنوبی

يافته منتج از پروژه شماره: 4-44-16-91139

مدت اجراي پروژه: سه سال و نه ماه

مجری مسئول: محمد رضا میرزائی

درجه علمي: استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:

Mirzaee_mrz@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

سطح زیر کاشت ارقام مختلف پسته در استان خراسان جنوبی سیر صعودی داشته و کاشت آن در مناطق نهبندان و بشرويه اين محصول در درجه اول اهميت قرار دارد. در سالهای اخیر بیماری سرخشکیدگی درختان پسته، به یکی از بیماریهای مهم و رو به گسترش این محصول تبدیل شده است. به طوری که از بخشهای اجرائی مکاتبات و درخواستهای متعددی وصول شده بود. با توجه به خسارت این بیماری، شناسائی عوامل دخیل می تواند در مدیریت مبارزه با بیماری نقش موثری داشته باشد. در بسياري از باغات پسته استان، باغداران بدون در نظر گرفتن تجزيه آب و خاك باغ يا حساسيت ارقام به بيماريهاي گياهي و بطوركلي به دور از اعمال نظرات كارشناسي اقدام به احداث يا كاشت درختان مي نمايند.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

با توجه به جداسازی قارچ Neofusicoccum dimidiatum از مناطق بیرجند، سرایان و فردوس توصیه می شود از هرگونه زخمی نمودن درختان (هرس، ماشین آلات کشاورزی) در طول مدت تابستان اجتناب گردد و آبیاری و کوددهی درختان بطور منظم صورت گیرد تا از بروز ترک روی بافتهای هوائی جلوگیری شود. گونه Paecilomyces formosus تقریبا از تمام مناطق نمونه برداری شده جداسازی شد. قارچ از ارقام محلی جداسازی نشد و با فراوانی بالا از بافتهای با علایم پسته رقم کله قوچی جداسازی گردید. اعمال مدیریت بهینه در باغات پسته با تاکید بر کاربرد كودهاي پتاس،‌ كلسيم و روی در راستای کاهش خسارت بیماری توصیه می شود. به نظر می رسد میزان شوری نیز در بروز این نوع سرخشکیدگی به طور مستقیم دخیل باشد. از طرفی ارتباط بالا بودن میانگین دمای مناطقی مانند نهبندان با سرخشکیدگی ناشی از این آرایه نیاز به بررسی بیشتری دارد.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

نوع بیمارگرهای جداسازی شده و پراکنش آنها در پیشگیری و کنترل بیماری موثر است. تاکید بر نتایج تجزیه آب و خاک مناطق مورد نظر جهت کاشت ارقام پسته از مزایای استفاده از اطلاعات این تحقیق می باشد. از طرفی توصیه کاربرد كودهاي پتاس،‌ كلسيم و روی و توجه به زمان هرس از مزایای برونداد این پژوهش است.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: Description: F:\عکس_طرحها 1391\DSC03464.JPG$ $Description: Description: E:\Drive F2\yektadatarecovery2\desktop\سرایان\DSC08645.JPG$

9- عنوان : بررسي امكان استفاده از آنتاگونيستهاي قارچي از سوسك شاخك بلند رزاسه و كرم خراط در استان خراسان جنوبي

يافته منتج از پروژه شماره: 91133-16-44-4

مدت اجراي پروژه: 3 سال

مجری مسئول: محمد رضا میرزائی

درجه علمي: استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:

Mirzaee_mrz@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

خشکسالیهای سالیان اخیر و طغیان آفاتی از قبیل سوسك شاخك بلند رزاسه (كرم زرد شاخه خوار) و پروانه کرم خراط، درختان میوه هسته دار و گردو استان را در معرض نابودی قرار داده است. سوسك شاخك بلند رزاسه (كرم زرد شاخه خوار) در اكثر مناطق ميوه‌خيز كشور وجود دارد. به انواع درختان ميوه خانواده رزاسه حمله مي‌نمايد عوامل بازدارنده طبيعي به عنوان پارازيتوئيد لارو آن گزارش شده اند که کارایی و پراکنش آنها نامشخص است. به طور کلی روشهای مختلف مبارزه با این آفاتت خطرناک تاکنون چاره ساز نبوده و در مناطق وسیعی از استان و استانهای همجوار میزبانها در مخاطره جدی قرار گرفته است. لذا شناسایی و به کارگیری تمامی عوامل به خصوص عوامل طبیعی و بیولوژیک کنترل کننده این آفت جهت اعمال یک برنامه کامل مدیریت تلفیقی(IPM) ضروری به نظر میرسد. با توجه به اهمیت کنترل بیولوژیکی در حفظ محیط زیست و دشواری اعمال کنترل شیمیائی و از طرفی مطالعات بسیار معدود در خصوص جداسازی عوامل آنتاگونیستی از مراحل مختلف زیستی این آفات، لزوم اجرای پروزه جهت شناسایی جدایه های بومی اجتناب ناپذیر بود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه: با توجه بـه نتـایج حاصـل از ایـن تحقیق جدایه ها نقـش موثري در کنترل لارو حشرات مورد بررسی در آزمایشگاه داشته و در حضور آنها، جمعیت آفات قابل کنترل است. بررسی امکان کارائی جدایه ها در عرصه و سپس تولید انبوه جدایه ها و تهیه فرمولاسیون قابل توصیه است. نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :طی بازدید های به عمل آمده از اردیبهشت ماه تا بهمن ماه 1391روی میزبان های گردو و بادام در مناطق مختلف استان خراسان جنوبی دو گونه قارچ بیمارگر از مراحل لاروی آفات جداسازی گردید. بر اساس خصوصیات ریخت شناسی و داده های مولکولی، جدایه های به دست آمده از لارو پروانه کرم خراط Fusarium cf. solani و از سوسک شاخک بلند رزاسه Paecilomyces formosus شناسائی شدند. کارائی جدایه ها روی لاروهای دو حشره در غلظتهای مختلف اسپوری در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. بر اساس نتایج، جدایه های بررسی شده به عنوان جدایه های ویرولانت در کنترل Z. pyrina وO. coerulescens که از مهمترین آفات درختان میوه و گردو هستند، معرفی و گزارش می شوند. با توجه به بومی بودن جدایه ها، تجاری سازی آنها تجاری سازی آنها در راستای مبارزه تلفیقی با آفات مورد بررسی در راستای کنترل آنها توصیه می شود.

$Description: C:\Documents and Settings\Administrator\Desktop\سوسک\DSC02647.JPG$ $Description: D:\عکسها\Lec_vew\DSC03735.JPG$ عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

10- عنوان : بررسی امکان پیش آگاهی پروانه كرم خراط Zeuzera pyrina L. با استفاده از مدل روز-درجه در استان خراسان جنوبی

يافته منتج از پروژه شماره: 89006-8903-16-16-014

مدت اجراي پروژه: سه سال

مجری مسئول: غلامرضا توکلی کرقند

درجه علمي: مربی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:

r_tavakkoli@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

کرم خراط يکي از آفت چوبخوار بوده که خسارت زيادي به درختان مثمر به خصوص گردو و سيب وارد ميسازد. اكولوژي این آفت توسط محققین به طور دقيق مورد بررسي قرار گرفته و روشهاي تلفيقي مبارزه براي كنترل آن پيشنهاد شده است. در این راستا کاربرد تله های فرمونی و نوری به منظور بدست آوردن پيک جمعيت و پيش آگاهی جمعيت جهت به کارگیری در برنامه های مدیریتی توصيه شده است. حرارت نقش مهمی در زندگي، تعداد نسل، سرعت رشد و پراكنش جغرافيايي حشرات دارد. ثابت حرارتي و روز-درجه دو شاخص مهم برای پیشآگاهی مراحل مختلف زیستی حشرات می باشند. از دو عامل حرارت و زمان جهت ساختن مدل برای گیاهان و حیوانات خونسرد استفاده می شود. با تعیین مدل روز-درجه برای اکثر آفات میتوان در جهت کنترل تلفیقی آنها اقدام نمود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

دما نقش مهمی در مراحل مهم زیستی کرم خراط دارد. روز-درجه(DD) یک شاخص مهم برای پیش آگاهی مراحل مختلف زیستی این حشره می باشد. با در اختیار داشتن روز-درجه می توان مراحل مختلف و تراکمهای جمعیت پروانه در باغ را پیش آگاهی نمود و با استفاده از آن راهکارها و تصمیمات لازم برای مبارزه و کنترل را اتخاذ نمود. در این تحقیق مجموع درجه حرارتهای موثر(DD) برای مراحل مهم زیستی پروانه کرم خراط ارائه شده است. خروج اولین پروانه ها اهمیت زیادی دارد. بنابراین مثلا اگر برای مبارزه، نصب تله فرمونی توصیه شده باشد، بهترین زمان با توجه به روز-درجه محاسبه شده در منطقه میتواند اواسط اردیبهشت ماه باشد. در منطقه سرايان: در سال 1390 و 1391 ظهور حشرات بالغ به ترتيب درتاریخ 18/2/90 و23/2/91 اوج پرواز آنها در تاریخ 3/3/90 و 14/3/91 بود. زمان 10، 25، 50 و 75 درصد ظهور حشرات كامل در طبيعت به ترتیب در تاریخهای 23/2/90، 29/2/90، 2/3/90 ، 15/3/90 و 30/2/91، 5/3/91، 10/3/91، 17/3/91 اتفاق افتاد. مجموع گرماي موثر مورد نیاز برای ظهور حشرات كامل و اوچ پرواز آنها در سال هاي 1390 و 1391 به ترتيب: 05/339 ،15/395 و 12/511، 5/682 روز- درجهی سلسيوس محاسبه شده است.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

مجموع درجه حرارتهای موثر(DD) برای مراحل مهم زیستی پروانه کرم خراط ارائه شده است. در این پروژه برای تعيين مدل پیش آگاهی روز- درجه كرم خراط در باغات گردو از تجميع گرمای موثر روزانه استفاده شد. سپس با استفاده از تلههای فرمونی زمان ظهور 10، 25، 50 و 75 درصد حشرات كامل بدست آمد. همچنین با بازدیدهای منظم نسبت به مشاهده تخم، لاروهای سن اول و زمان ظهور شفيرهها مشخص شد به طوریکه در منطقه سرايان در سال 1390 و 1391 ظهور حشرات بالغ به ترتيب درتاریخ 18/2/90 و23/2/91 اوج پرواز آنها در تاریخ 3/3/90 و 14/3/91 بود. زمان 10، 25، 50 و 75 درصد ظهور حشرات كامل در طبيعت به ترتیب در تاریخهای 23/2/90، 29/2/90، 2/3/90 ، 15/3/90 و 30/2/91، 5/3/91، 10/3/91، 17/3/91 اتفاق افتاد. مجموع گرماي موثر مورد نیاز برای ظهور حشرات كامل و اوج پرواز آنها در سال هاي 1390 و 1391 به ترتيب: 05/339 ،15/395 و 12/511، 5/682 روز- درجهی سلسيوس محاسبه شده است.

11- عنوان : تعیین مناسبترین تاریخ کاشت در ارقام ارزن معمولی

يافته منتج از پروژه شماره:. 86126-02-120000-042-2

مدت اجراي پروژه:2 سال

مجری مسئول:.علی آذری نصرآباد

درجه علمي: .استادیار

مجريان: علی آذری نصرآباد

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

تعیین تاریخ کاشت مناسب برای گیاهان مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد و در حقیقت اولین قدم برای اجرای تحقیقات در رابطه با یک گیاه به شمار می رود و از عوامل مهمی است که خصوصیات قیزیولوژیکی و مرفولوژیکی گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از تعیین تاریخ کاشت، یافتن زمانی است که پس از آن گیاه بتواند حداکثر استفاده مطلوب را از تمام عوامل اقلیمی نموده و در عین حال از شرایط و عوامل نامساعد محیطی نیز بگریزد، به عبارت دیگر زمان کاشت مناسب برای ارزن، زمانی است که مجموعه عوامل محیطی به کمک رشد و نمو بذر آمده باشند. در این صورت مراحل مختلفی از جمله سبز شدن بذر، رشد گیاهچه، توسعه ریشه ها و توسعه برگها زمانی که حداکثر عملکرد در مقایسه با سایر تاریخ های کاشت بوجود آید، همواره آن تاریخ کاشت از امتیازاتی برخوردار است.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از این تحقیق در مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه خراسان جنوبی که ارزن در الگوی کشت به عنوان کشت دوم پس از برداشت گندم و جو کشت می گردد، عملکرد دانه در تاریخ های کاشت 15 خرداد لغایت اول تیر ، عملکرد علوفه در تاریخ کاشت اول لغایت 15 خرداد ماه در ارزن معمولی بالاتر است.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت برای ارقام ارزن معمولی جهت تولید بیشترین عملکرد علوفه سبز (قصیل)، علوفه خشک و عملکرد دانه.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: C:\Users\m.pajohesh\Desktop\عکس های آزمایشات\Picture 029.jpg$

12- عنوان : تعیین مناسبترین تاریخ کاشت در ارقام ارزن دم روباهی (گاورس)

يافته منتج از پروژه شماره:. 86222-02-120000-042-2

مدت اجراي پروژه:2سال

مجری مسئول:.علی آذری نصرآباد

درجه علمي: .استادیار

مجريان: علی آذری نصرآباد

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه: براساس نتایج حاصل از این تحقیق در مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه خراسان جنوبی که ارزن در الگوی کشت به عنوان کشت دوم پس از برداشت گندم و جو کشت می گردد، عملکرد دانه در تاریخ های کاشت 15 خرداد لغایت اول تیر ، عملکرد علوفه سبز (قصیل) و علوفه خشک در تاریخ کاشت اول لغایت 15 خرداد ماه در ارزن دم روباهی (گاورس) بالاتر است.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت برای ارقام ارزن دم روباهی (گاورس) جهت تولید بیشترین عملکرد علوفه سبز (قصیل)، علوفه خشک و عملکرد دانه.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: C:\Users\m.pajohesh\Desktop\عکس های آزمایشات\Picture 042.jpg$

13- عنوان : تعیین مناسبترین زمان برداشت ارقام سورگوم علوفه ای

يافته منتج از پروژه شماره:. 79303-12-109

مدت اجراي پروژه:2سال

مجری مسئول:.علی آذری نصرآباد

درجه علمي: .استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

سورگوم از عمده ترین محصولات علوفه ای مناطق خشک جهت تعلیف دام می باشد. به دلیل ارتباط نزدیکی که بین زمان برداشت با سطح برگ، ماده خشک و مقدار ذخیره مواد موجود در گیاه وجود دارد آگاهی از زمان برداشت علوفه با حداکثر سطح برگ و ماده خشک و مواد ذخیره دیگر و همچنین پایینترین میزان اسید پروسیک برای جلوگیری از مسمومیت دامها از اهمیت زیادی برخوردار است. در گیاهان با رشد محدود، با ورود گیاه به مرحله زایشی، عملکرد بیولوژیک کاهش می یابد، در سورگوم اگرچه با افزایش میزان گلدهی عملکرد علوفه سبز کاهش می یابد اما با کاهش اسید پروسیک خطر سمیت مصرف علوفه توسط دام کمتر می شود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از تحقیق، برداشت سورگوم علوفه ای در زمان 50% ظهور خوشه در مورد عملکرد علوفه تر و خشک چین اول، عملکرد کل علوفه خشک و تر و عملکرد علوفه خشک چین دوم بالاترین مقدار را دارد. بطور کلی می توان برداشت سورگوم علوفه ای را از زمان تکمیل آخرین برگ تا زمان 50% ظهور خوشه با بالاترین عملکرد توصیه نمود.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

تعیین مناسبترین و بهترین زمان برداشت علوفه با بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک بر اساس درصد های مختلف ظهور خوشه در ارقام سورگوم علوفه ای بویژه رقم اسپید فید.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: C:\Users\m.pajohesh\Desktop\عکس های آزمایشات\IMG_1576.jpg$

14- عنوان : تعیین مناسبترین تراکم کاشت ارقام سورگوم علوفه ای

يافته منتج از پروژه شماره:. 79286-12-109

مدت اجراي پروژه:2سال

مجری مسئول:.علی آذری نصرآباد

درجه علمي: .استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

سورگوم از جمله گیاهان علوفه ای منطقه خشک محسوب می گردد و بدلیل مقاومت به خشکی به شتر گیاهان زراعی معروف شده است. این گیاه بدلیل رشد سریع، قدرت پنجه زنی بالا و کارایی زیاد در فرایند فتوسنتز، مصرف موثر تر آب و ازت، از پتانسیل محصول دهی بالایی برخوردار است و علوفه آن از نظر ارزش غذایی تاحدی مشابه ذرت است. سورگوم با توجه به تنوع ژنتیکی بالا و وجود ارقام هیبرید با عملکرد بالا دارای قدرت سازگاری وسیع بوده و می تواند به نحو مطلوب در مناطق مختلف کشور مورد بهره برداری قرار گیرد.تراکم بوته در واحد سطح در سورگوم مانند بقیه گیاهان زراعی تابع شرایط محیطی، واریته، هدف کشت، اندازه بذر، میزان رطوبت قابل مصرف در خاک و قوه نامیه بذر می باشد. تراکم گیاه سورگوم در مراحل اولیه رشد از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا سطح برگ قابل دسترس برای جذب انرژی خورشیدی تابع تراکم بوته در واحد سطح است.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از تحقیق، تراکم بوته 400 هزار بوته در هکتار را می توان برای رقم اسپید فید جهت دستیابی به عملکرد علوفه بالاتر در شرایط اقلیمی مشابه استان خراسان جنوبی توصیه نمود، در حالت کلی می توان نتیجه گرفت که افزایش تراکم بوته با افزایش عملکرد علوفه تر و خشک در هکتار همراه است.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

تعیین مناسبترین و بهترین تراکم کاشت جهت دستیابی به بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک در ارقام سورگوم علوفه ای بویژه رقم اسپید فید.

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: C:\Users\m.pajohesh\Desktop\عکس های آزمایشات\IMG_1568.jpg$

15- عنوان :.تعیین مناسبترین تراکم کاشت ارقام سورگوم دانه ای

يافته منتج از پروژه شماره: 82235-12-109

مدت اجراي پروژه: 2سال

مجری مسئول: علیرضا بهشتی، علی آذری نصرآباد

درجه علمي: استادیار

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:Azari_ali2003@yahoo.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

عملکرد مطلوب سورگوم به عنوان گیاه زراعی مقاوم به خشکی افق های تازه ای در تولید بویژه در مناطق خشک جهان گشوده است. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که شرایط محیطی و ژنوتیپ های مورد بررسی نتایج متفاوتی از تاثیر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای آن داشته است. در برخی از مطالعات اعلام شده که بیشترین میزان عملکرد دانه و تولید ماده خشک در تراکم های بالا بدست آمد ولی شاخص برداشت مشابه سایر تراکم ها بود. هدف از اجرای این تحقیق بررسی اثر تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام سورگوم دانه ای و تعیین بهترین تراکم مطلوب بود.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از تحقیق، با افزایش تراکم بوته در ارقام سورگوم دانه ای عملکرد دانه افزایش می یابد در حالیکه عملکرد بیولوژیک در بوته کاهش نشان می دهد. بطور کلی براساس اطلاعات بدست آمده از این تحقیق تراکم های بالا (240 هزار بوته در هکتار) در شرایط اقلیمی مشابه خراسان جنوبی و خراسان رضوی نتیجه مطلوبی داشته است.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

تعیین مناسبترین و بهترین تراکم کاشت جهت دستیابی به بالاترین عملکرد دانه در ارقام سورگوم دانه ای

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: C:\Users\m.pajohesh\Desktop\عکس های آزمایشات\IMG_1958.jpg$

16- عنوان: شناسایی ارقام محلی ارزن علوفه ای متحمل به خشکی از بین توده های ارزن کلکسیون بانک ژن ملی گیاهی ایران

يافته منتج از پروژه شماره: 82120-12-109-2

مدت اجراي پروژه:3 سال

تاریخ شروع: 1382

مجری مسئول:.آزیتا نخعی درجه علمي: محقق غیر هیئت علمی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:nakheia1349@gmail.com

تعریف مسئله و اهمیت موضوع :

زیاد بودن میزان تبخیر و تعرق و محدودیت منابع آبی در طول دوره رشد گیاهان زراعی، توجه بیشتر به مطالعه در مورد آثار تنش خشکی و انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و همچنین ذخیره آب و مصرف کارآمد آن را طلب می‌کند. ارزن از مهمترین گیاهان علوفه‌ای در مناطق خشک می‌باشد که مقاومت نسبی بالایی به تنش خشکی داشته و به علت همین سازگاری و بالا بودن کارایی مصرف آب می تواند در این شرایط عملکرد رضایت بخشی تولید کند. رشد سریع، تطابق بالا در نواحی گرمسیری، مقاومت نسبی در مقابل خشکی و شوری، درصد بالای پروتئین، پربرگی و خوشخوراکی و عدم وجود اسید پروسیک، چهارکربنه بودن، توانایی تولید بالای آن در نواحی گرم و خشک و بالا بودن کارایی مصرف آب آن نسبت به گونه‌های سه کربنه، همگی باعث شده که به صورت گیاه علوفه‌ای ایده‌آلی برای کشت در نواحی گرم و خشک که با محدودیت آب مواجه هستند، محسوب گردد. با توجه به اهميت ارزن در اقتصاد ملي و منطقه اي و حفظ محیط زیست ، انجام تحقيقات بنیادین كه زمينه را براي انجام ﭘﺮوﮊه هاي اصلاحي فراهم كند از ضروريات به نظر مي رسد . اين تحقيق علاوه بر ثبت اطلاعات مرفولوژیکی و زراعی هر ﮊنوﺗﻴﭗ بر اساس ديسكرﻳﭙﺘﻮر IBPGRI و تکمیل بانک اطلاعاتی ارزن بانک ژن ملی ایران، کمک زیادی به شناسایی و معرفی ارقام محلی ارزن متحمل به خشکی به تولید کنندگان و زارعین در مناطق کم آب و خشک نموده و از طرفی به عنوان منبع ﮊني مناسب در برنامه هاي اصلاحي به نژادگران محسوب خواهد شد.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از این تحقیق در مناطقی با شرایط آب و هوایی مشابه خراسان جنوبی که جزء مناطق خشک و کم باران می باشد، قطعا کشت ارقام ارزن متحمل به خشکی و با عملکرد بالا میتواند در افزایش تولید و درآمد اقتصادی کشاورزان بومی منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

روش اجرای یافته در عرصه ونتیجه حاصل از بکارگیری:

این پژوهش به منظور ارزیابی مقاومت به خشکی در منابع ژنتیکی ارزن دم روباهی علوفه ای (Setaria italica) مربوط به کلکسیون بانک ژن در جهت تکمیل بانک اطلاعاتی ذخایر توارثی گیاهان و یافتن بهترین شاخص تحمل به خشکی در این گیاه، اجرا گردید. به منظور بررسی واکنش 13 نمونه ارزن، به تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزي بیرجند از سال زراعی 1382 به مدت سه سال اجرا گردید. در آزمایش اول آبیاري با آغاز گلدهی) 10 درصد ظهور خوشه) قطع شده و در آزمایش دوم (شرایط بدون تنش) با دور هفت روز یک بار اجرا شد. در مراحل مختلف رشد صفات مرفولوژیکی بر اساس دیسکرپتور IPGRI و صفات تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و علوفه خشک اندازه گیري شدند. اندازه گیري عملکرد علوفه خشک و عملکرد دانه زمانی انجام شد که برگ هاي پائینی در نمونه ها به زردي گرائید و خوشه ها به رنگ زرد درآمدند. بر اساس جمع بندي نتایج حاصل از همبستگی عملکرد دانه و علوفه خشک نمونه هاي ارزن دم روباهی در شرایط تنش خشکی انتهاي فصل، نمونه های 143-15، 131-15، 24-15 به عنوان نمونه های محلی پر محصول و متحمل به تنش خشکی شناسایی شدند.

$Description: D:\اطلاعات مربوط به طرحهای بانک ژن\طرح های بانک ژن\اطلاعات طرح ارزن سال83 تا 86\عکس های کلکسیون ارزن برای پوستر\عکسهای ارزن 90 و 91\IMG_1013.jpg$

17- عنوان یافته: شناسایی ارقام محلی ارزن متحمل به شرایط شور حاصل از ارزیابی ذخایر توارثی کلکسیون ارزن بانک ژن ملی ایران نسبت به تنش شوری

يافته منتج از پروژه شماره: 90099-03-44-2

مدت اجراي پروژه:3 سال

تاریخ شروع: 1390

مجری مسئول:.آزیتا نخعی

درجه علمي: محقق غیر هیئت علمی

آدرس الكترونيكي مجري مسئول:nakheia1349@gmail.com

تعريف مسئله و اهميت موضوع :

کشت محصولات در بسیاری از نقاط ایران تحت تاثیر تنش های خشکی و شوری می باشد و کشاورزی در آن نقاط با هزینه بیشتر و بازده کمتر انجام میگیرد . استان خراسان جنوبي با متوسط 170 ميلي متر بارندگي، حداقل و حداكثر دما 14- و 40 درجه سانتي گراد و تبخير و تعرق پتانسيل 2552 ميلي متر در سال جزء مناطق خشك كشور محسوب مي شود. شرايط خشكي باعث ايجاد تنش هاي محيطي (خشكي، شوري، گرما و سرما و . . . ) شده كه توليد محصولات زراعي را به شدت تحت تأثير قرار مي دهند. لذا با توجه به سطح زیر کشت ارزن استان (بیش از 2097 هکتار) و مناطق وسیع خشک و شور منطقه، معرفي و استفاده از ارقام مقاوم به تنش شوري يكي از راههاي مهم افزايش توليد در اراضي با آب و خاك شور مي باشد كه از اهداف اجراي اين طرح بوده است. توسعه کشاورزی در مناطق خشک و شور می تواند مسبب رونق کشاورزی، رشد و توسعه روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و استحکام بنیان خانواده باشد.

دستورالعمل بكارگيري يافته در عرصه:

براساس نتایج حاصل از این تحقیق در مناطقی با شرایط آب و هوایی مشابه خراسان جنوبی که جزء مناطق خشک و دارای شرایط آب و خاک شور می باشد قطعا کشت ارقام ارزن متحمل به شوری میتواند در افزایش تولید و درامد اقتصادی کشاورزان بومی منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

نتايج و مزاياي حاصل از به‌کارگیری يافته در عرصه :

یکی از راههای مقابله و کاربردی استفاده از خاک و آب شور، انتخاب ژنوتیپ های متحمل به شوری در شرایط زراعین می باشد. در این طرح 15 اکسشن ارزن دم روباهی و 36 اکسشن ارزن دانه ای(پروسو) در دو سایت شرایط بدون تنش شوری و شرایط آب و خاک شور به ترتیب در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار برای ارزن دم روباهی و طرح لاتیس برای ارزن دانه ای طی دو سال متوالی اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تنش شوری تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه داشته است. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که تنش شوری منجر به کاهش حدود 40 درصدی عملکرد دانه و کاهش 38 درصدی عملکرد علوفه خشک در ارزن علوفه ای و کاهش 39 درصدی عملکرد دانه و علوفه در ارزن دانه ای(پروسو) گردید. جمع بندی نتایج حاصل از همبستگی عملکرد دانه و علوفه خشک نمونه های ارزن در شرایط تنش شوری و بدون تنش با شاخص های تحمل و حساسیت به شوری نشان داد که نمونه های 24-15، 118-15 و 120-15 به عنوان نمونه های ارزن دم روباهی متحمل به شوری و نمونه های 114-15 و 44-15 به عنوان نمونه های ارزن دانه ای(پروسو)متحمل به شوری می باشند.

$Description: D:\Nakhai\طرح ارزن -تحمل به شوری\اطلاعات طرح ارزن-1392\طرح ارزیابی مقاومت به شوری ارزن-سال 92\امیر آباد-92\عکسهای طرح شوری ارزن-92-امیرآباد\250620131747.jpg$

عكس/عكس هاي شاخص از يافته:

$Description: D:\Nakhai\طرح ارزن -تحمل به شوری\اطلاعات طرح ارزن-1392\طرح ارزیابی مقاومت به شوری ارزن-سال 92\امیر آباد-92\عکسهای طرح شوری ارزن-92-امیرآباد\250620131760.jpg$